Już niebawem rozpocznie się 8. Śląski Festiwal Nauki Katowice! Coroczne święto nauki odbędzie się w dniach 7–9 grudnia w Międzynarodowym Centrum Kongresowym. Tegoroczna odsłona jednego z największych wydarzeń popularnonaukowych w Polsce i Europie będzie jednocześnie zwieńczeniem całego roku obchodów przyznania Katowicom tytułu Europejskiego Miasta Nauki 2024.
W programie przewidziano 20 scen tematycznych. W tym roku, po raz pierwszy, Komisja Fulbrighta wystąpi w roli partnera wydarzenia i zaprasza na “Scenę Fulbrighta”. Na tej scenie wystąpi kilkunastu stypendystów i stypendystek Fulbrighta – zarówno z Polski, jak i z USA – którzy opowiedzą o swoich badaniach, pasjach i doświadczeniach związanych z międzynarodową wymianą akademicką. Nasz udział w wydarzeniu możliwy jest dzięki inicjatywie i determinacji naszej katowickiej Ambasadorki Agaty Stronciwilk.
Na “Scenie Fulbrighta” będzie można spotkać polskich i amerykańskich uczestników Programów Fulbrighta, a także poznać śląskie Fulbrighterki i Fulbrighterów. W trakcie spotkań i wykładów goście opowiedzą o swoich badaniach, pobytach na stypendiach oraz o tym, jak doświadczenia naukowe w Stanach Zjednoczonych wpłynęły na ich kariery.
Fulbrighterzy wystąpią również poza dedykowaną Sceną, gdzie opowiedzą m.in. o tym czy gry wideo są dziedzictwem kulturowym oraz jak znaleźć czarna dziurę.
Scena Fulbrighta będzie dostępna w Holu Dolnym Międzynarodowego Centrum Kongresowego w sobotę, 7 grudnia i niedzielę, 8 grudnia. Poza tym weekend będzie można też odwiedzić stoisko Fulbrighta i poznać naszą ofertę stypendialną – będziemy w Dzielnicy Nauk Humanistyczno-Społecznych w Sali Wielofunkcyjnej.
Rejestracja na Śląski Festiwal Nauki jest otwarta a na stronie wydarzenia pojawia się coraz więcej szczegółów nt. poszczególnych segmentów programu – zachęcamy do udziału!
Sobota, 7 grudnia
Pełen program Sceny Fulbrighta na sobotę dostępny jest na stronie slaskifestiwalnauki.pl/hol-dolny-mck-dolina-rawy-scena-fulbrighta.
Kasper Hanus: Antropocen w perspektywie archeologicznej
Zmiany klimatu są jednym z najważniejszych wyzwań współczesności. Jednak wzajemne oddziaływania pomiędzy człowiekiem i środowiskiem są tak stare jak historia człowieka. Wahania temperatury czy zmiany w dostępie do wody przynosiły dawnym cywilizacjom lata chwały, jak również spektakularne upadki. Na przykładzie dwóch stanowisk archeologicznych w starożytnej Azji Środkowej i średniowiecznej Kambodży wspólnie zastanowimy się jaką uniwersalną lekcję na temat odporności klimatycznej i środowiskowej daje nam archeologia.
Dominika Wojcieszek: Ocean Literacy czyli co każdy obywatel UE powinien wiedzieć o Błękitnej Planecie
Ocean Literacy to koncepcja rozumienia wzajemnych relacji między człowiekiem a oceanem, obejmująca zarówno wpływ oceanu na nas, jak i nasz wpływ na ocan. Idea ta powstała w USA w 2004 roku, w wyniku współpracy naukowców, nauczycieli i edukatorów, zaniepokojonych marginalizacją edukacji morskiej. Jej celem było określenie kluczowej wiedzy o oceanach, jaką powinno posiadać społeczeństwo, oraz rozpoczęcie ogólnokrajowej
kampanii edukacyjnej.
Koncepcja szybko rozprzestrzeniła się w Europie, zyskując coraz większe uznanie. Komisja Europejska podkreśla, że świadomość morska społeczeństwa jest niezbędna dla skutecznego i zrównoważonego zarządzania zasobami morskimi. Bez tego, trudno będzie zapewnić odpowiednie gospodarowanie oceanami, tak aby ich zasoby były dostępne dla przyszłych pokoleń.
Anna Fiń: Fotografia migracyjna i produkcja wiedzy
Michał Choiński: Od Beinecke po Nowojorską Bibliotekę Publiczną – o kulisach pracy w archiwach „New Yorkera”
Pracę nad książką o historii tygodnika „New Yorker,” jednego z najbardziej rozpoznawalnych tytułów prasowych w USA, rozpocząłem jeszcze w trakcie stypendium Fulbrighta na Uniwersytecie w Yale w 2022 r. Prowadziłem wtedy badania stylometryczne w Beinecke Rare Book & Manuscript Library, a po godzinach przeszukiwałem archiwa zapoznając się z listami autorów i autorek, którzy korespondowali z redakcją „New Yorkera”. Kolejne etapy pracy nad maszynopisem książki wiązały się z przeprowadzeniem ponad pięćdziesięciu wywiadów i pracą w zbiorach Nowojorskiej Biblioteki Publicznej oraz w wewnętrznym archiwum tygodnika w budynku World Trade Center One w Nowym Jorku. W trakcie wykładu przybliżę kulisy pracy w tych archiwach i opowiem o wyzwaniach związanych z odpowiednią interpretacją dokumentów rzucających nowe światło na historię publikacji w „New Yorkerze” tekstów literackich Sylvii Plath, Jamesa Baldwina i Trumana Capote.
Zoey Grant: Witold Gombrowicz in translation
Moje badania skupiają się na istotnych różnicach między polskimi a hiszpańskimi dziełami Witolda Gombrowicza, które – choć napisane przez samego autora – są zaskakująco często pomijane.
W swojej istocie moja prezentacja podejmuje szersze, uniwersalne pytanie: jak w literaturze wiernie ukazać obraz życia? Innymi słowy, jak sprawić, by tak nieuchwytny i indywidualny temat, jakim jest życie, stał się czymś zrozumiałym i przekazywalnym na całym świecie, ponad granicami kultur?
Moje badania pokazują, że odpowiedź Gombrowicza na to pytanie znajduje się w jego dziełach hiszpańskich, a kluczem do niej jest muzyka. Rozważając to zagadnienie, prezentacja dotyka także szerszych problemów komunikacji międzykulturowej oraz interpretacji artystycznej, odnosząc je do twórczości tego wybitnego przedstawiciela polskiego kanonu literackiego.
Stephen Proski: Blindness as the Medium for Vision
Kwestionując różnice pomiędzy obrazami wizualnymi a samym procesem widzenia, a także to, co niewidzenie wnosi do dyskursów o wizji i widzostwie w sztuce, w swojej pracy odwołuję się do koncepcji „ślepej wizualności” rozwiniętej przez Mary Bunch. Termin ten odnosi się do sposobów widzenia/odczuwania wypracowanych w ramach teorii niepełnosprawności, które zakłócają nowoczesne zachodnie reżimy spojrzenia.
Ślepa wizualność kwestionuje sposób, w jaki wzrok porządkuje świat; jest to pojęcie polityczne, które podważa społecznie skonstruowane hierarchie uprzywilejowujące wzrok i normatywne sposoby widzenia.
Ukazuję niewidzenie jako medium widzenia, koncentrując się na zniekształceniach, mglistości i mroczkach, przez które obraz się pojawia i prezentuje. Przywołując doświadczenia życia z niewidzeniem, stawiam wyzwanie dominacji wzroku w procesie tworzenia i rozumienia sztuki.
Poprzez swoją interdyscyplinarną praktykę celebruję „zysk z niewidzenia” i podkreślam jego wyzwalający potencjał. Moja praca wymaga fizycznego zaangażowania, a ostatecznie to dotyk okazuje się dominującym zmysłem.
Devon Stackonis: Scraping the Surface: Printmaking in Response to Extractive Industry
Moja twórczość wizualna z ostatniej dekady koncentruje się koncepcyjnie na kwestiach związanych z dziedzictwem przodków, eksploatacją zasobów oraz psychologicznymi, środowiskowymi i społeczno-ekonomicznymi skutkami działalności przemysłu, który stał się przestarzały. Moi przodkowie ze strony ojca wyemigrowali z Polski pod koniec XIX wieku, opuszczając polskie kopalnie węgla, aby osiedlić się i pracować w regionach antracytowych centralnej Pensylwanii. Poprzez grafikę warsztatową i sztukę książki staram się odzyskać historie moich przodków, nawiązać więź poprzez archaiczny proces związany z wydobyciem innego surowca – miedzi – oraz poświęcić wiele godzin wymagającej fizycznie pracy.
Podczas mojego pobytu w Polsce, realizowanego w ramach grantu, spędzam czas na Górnym i Dolnym Śląsku, dokumentując oraz artystycznie reagując na zmiany w działalności kopalń i społeczności, które przechodzą od węgla do czystej energii.
W trakcie mojej prezentacji przedstawię wybrane prace z mojej wystawy dyplomowej MFA, a także bieżące projekty badawcze i graficzne.
Lynn W. Zimmerman: AI and Education: Navigating the New Normal
Od czasu uruchomienia ChatGPT w listopadzie 2022 roku krajobraz edukacyjny uległ zmianie. Nauczyciele zyskali dostęp do narzędzi, które usprawniają planowanie lekcji i ocenianie, podczas gdy uczniowie mogą wykorzystywać te same narzędzia do wzbogacania swojej pracy i procesu uczenia się. Generatywna sztuczna inteligencja stworzyła jednak również możliwości dla uczniów do „obejścia systemu”.
Ta prezentacja przybliży niektóre zalety i wady wykorzystania AI w edukacji, poruszając przy tym kwestie etyczne. Na koniec zaprezentowane zostaną strategie, dzięki którym zarówno nauczyciele, jak i uczniowie mogą korzystać z AI w sposób wspierający krytyczne myślenie i poprawiający ogólne doświadczenie edukacyjne. (Ten opis powstał z pomocą Gemini.)
Cherise Northcutt: Childhood Maltreatment Resulting in Maladaptive Behavior
Przemoc wobec dzieci to globalny problem, który może mieć konsekwencje trwające przez całe życie. Według Światowej Organizacji Zdrowia prawie 3 na 4 dzieci w wieku od 2 do 4 lat regularnie doświadcza kar fizycznych i/lub przemocy psychicznej ze strony rodziców i opiekunów. Jedna na 5 kobiet i 1 na 13 mężczyzn zgłasza, że w wieku od narodzin do 17. roku życia doświadczyła przemocy seksualnej. Konsekwencje przemocy w dzieciństwie mogą być odczuwalne przez całe życie, zakłócając rozwój, relacje oraz zdrowie fizyczne i psychiczne. Co więcej, trauma może być przekazywana kolejnym pokoleniom, które nie były jeszcze narodzone w czasie pierwotnego wydarzenia traumatycznego.
Moja prezentacja podczas Śląskiego Festiwalu Nauki w Katowicach skupi się na tym, jak przemoc i zaniedbanie mogą osłabiać poczucie bezpieczeństwa dziecka, co prowadzi do rozwoju nieadaptacyjnych sposobów radzenia sobie z wymaganiami codziennego życia.
Andrzej Ślązak: Kalifornijskie impresje
Recital muzyczny z utworami Bronisława Kapera, Wojciecha Kilara oraz Wojciecha Stępnia.
Niedziela, 8 grudnia
Pełen program Sceny Fulbrighta na niedzielę dostępny jest na stronie slaskifestiwalnauki.pl/hol-dolny-mck-dolina-rawy-scena-silesian-hall-of-fame.
Agata Daszkowska-Golec: Game of Genes & Minnesota Nice: opowieść o marzeniu
Czy rośliny mogą wygrać w świecie wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi? W świecie, gdzie woda staje się luksusem, rośliny wchodzą na wyższy poziom adaptacji, oszczędzając każdą kroplę jakby chodziło o ostatni level w video grze. Ale nawet najbardziej dopracowane strategie nie zawsze wystarczą, więc badam, które geny i szlaki metaboliczne na poziomie molekularnym, pozwalają roślinom przetrwać tam, gdzie każdy błąd kosztuje… życie.
Badania prowadziłam w University of Minnesota dzięki Fulbright STEM Impact Award – stypendium, które było moim marzeniem od zawsze, tak mocno, że przeniknęło każdą moją komórkę i stało się częścią mojego DNA. Zapraszam na opowieść o marzeniach, inspiracjach i odkryciach, które przyspieszają bicie serca i napędzają wizję przyszłości, nowych projektów naukowych i planów.
Michał Kania: Amerykańska perspektywa zamówień publicznych. Refleksje z pobytu w Waszyngtonie
W trakcie wystąpienia prof. Kania opowie o swoich doświadczeniach z pobytu na Uniwersytecie Georga Waszyngtona w Waszyngotnie i korzyścich płynących z udziału w programie Fulbrighta w zakresie:
- prowadzenia badań naukowych na amerykańskiej uczelni,
- współpracy z otoczeniem zewnętrznym tej uczelni,
- możliwości poznania amerykańskiego podejścia do łączenia badań naukowych z gospodarką.
Poza kwestiami związanymi bezpośrednio z pobytem na uczelni opowie również o możliwościach rozwoju osobistego, które daje Fundacja Fulbrighta.
Leszek Drong: Z Katowic do Chicago – odyseja kosmiczna 2004
Ta krótka prezentacja okoliczności wyjazdu na stypendium Fulbright Advanced Research Grant do Chicago w okresie: sierpień 2004 – luty 2005r ma służyć dwóm celom: pokazaniu, w jakich realiach odbywały się procedury selekcji kandydatów w Polsce w pierwszych latach XXI wieku oraz określeniu wpływu, jaki wywarł pobyt na University of Illinois at Chicago na rozwój kariery naukowej beneficjenta programu stypendialnego. Nawiązując do sytuacji politycznej i ekonomicznej w pierwszych latach po 9/11, chciałbym wyraźnie zaznaczyć, jakim szokiem cywilizacyjnym i kulturowym był dla polskiego badacza wyjazd do USA w 2004 roku. Wspomnę o procedurach oraz warunkach pobytu, największych zaskoczeniach oraz wielowymiarowych korzyściach z pobytu w Chicago. Następnie odniosę się do realizacji projektu badawczego, współpracy z najwybitniejszymi humanistami amerykańskimi (m.in. Stanley Fish, Walter Benn Michaels, Gerald Graff) i efektu, jaki ta współpraca miała na moją dalszą karierę zawodową – w kraju i za granicą.
Anna Malinowska: Technologie uczuć
W czasie rozmowy zaprezentuję mój projekt pt. HYPNOTIC AI, opracowany wspólnie z artystą Przemysławem Jasielskim, który łączy w sobie badania nad sztuką i eksperyment naukowy, wpisujące się w próby nowego modelowania sztucznej inteligencji. Z jego pomocą opowiem o inspiracjach zaczerpniętych w czasie pobytu w The New School, gdzie realizowałam stypendium Fulbrighta. Szczególnie skupię się na konieczności między-dziedzinowej współpracy oraz na doświadczalnym przekraczaniu granic dyscyplin naukowych, które wydają się kluczowe w obliczu licznych zmian wywołanych „rewolucją technologiczną”.
