Druga dekada XXI wieku to w Komisji Fulbrighta okres wielu dobrych zmian i ciągłego rozwoju. Warto podkreślić, że w 2016 r. dyrektorką wykonawczą Komisji zostaje Justyna Janiszewska, która pełni tę funkcję do końca października 2024 r. Podczas jej kadencji program dynamicznie się rozwija. Następuje przeorganizowanie i powiększenie Zespołu Komisji, rozwój wielu nowych działań (w tym powstanie programu Ambasadorów i Ambasadorek), inicjatyw i partnerstw z uczelniami w Polsce i w USA, a także duży nacisk na tworzenie spójnego wizerunku Fulbright Poland w celu m.in upowrzechniania wiedzy o stypendiach i pozyskiwania silnych i różnorodnych wniosków aplikacyjnych. Rozwija się networking i budowanie długoterminowych relacji z absolwent(k)ami Programu; organizowane są liczne szkolenia podnoszące kompetencje zawodowe i personalne członkiń Zespołu Komisji; poprzez skoncentrowanie działania promocyjne informacje o Fulbrighcie są łatwiej dostępne nie tylko w uczelniach czy instytutach badawczych, ale też w mediach; wzmacniane są relacje i wymiana wiedzy i doświadczeń między Komisjami Fulbrighta w Europie, aż w końcu w duchu założeń i misji światowego Programu Fulbrighta o niedyskryminacji grup defaworyzowanych stworzone zostają różne procedury/działania włączające różnorodną perspektywę, która uwzględnia dążenie do “równo-ważności” (ang. DEI – Diversity, Equity, Inclusion) w funkcjonowaniu Komisji Fulbrighta.
W 2013 roku, Polsko-Amerykańska Komisja Fulbrighta zaczyna administrować Programem BioLAB, który powstał w 2000 roku z inspiracji prof. Zygmunta Derewendy – profesora fizjologii molekularnej i biofizyki w University of Virginia. Program BioLAB (wcześniej znany pod nazwą Visiting Research Graduate Traineeship Program (VRGTP)) to roczny staż badawczy dla studentów i studentek (studiów magisterskich i doktoranckich) nauk biologiczno-chemicznych, biofizycznych, medycznych i pokrewnych (biologia, biochemia, biotechnologia, chemia, fizyka, farmacja, medycyna itp.). Staż odbywa się w czterech amerykańskich instytucjach naukowych: University of Chicago, University of Virginia, University of Texas Southwestern Medical Center oraz Oklahoma Medical Research Foundation i co roku daje szansę rozwoju naukowego i zawodowego grupie około 45 osób. Podczas stażu studenci i studentki prowadzą samodzielne badania w nowoczesnych laboratoriach pod opieką doświadczonych mentorów i mentorek.
A w 2017 r. Komisja wraz ze Stowarzyszeniem Top 500 Innovators zaczęli współtworzyć program szkoleniowo-mentoringowy TopMinds. Celem Programu jest przygotowanie osób będących na wczesnym etapie kariery naukowej do funkcjonowania w krajowym i międzynarodowym środowisku akademickim. Program proponuje wsparcie w postaci mentoringu indywidualnego. W czasie kilku miesięcy spotkań mentoringowych, warsztatów, szkoleń i paneli uczestnicy TopMinds planują swoją ścieżkę kariery naukowej i uczą się, w jaki sposób osiągnąć własne, ambitne cele. Dotychczas (do 2024 r.) odbyło się siedem edycji programu, z których skorzystało już ponad 200 młodych osób oraz ich mentorów:ek.
Dzisiejszy odcinek poświęcamy w dużym stopniu stypendiom z USA do Polski, czyli Amerykan(k)om, którzy w ramach Programu Fulbrighta prowadzili badania, działalność artystyczną czy też dydaktyczną w Polsce. Jako beneficjenci programów Fulbright U.S. Scholar, Fulbright U.S. Student Researcher, Fulbright Specialist oraz Fulbright English Teaching Assistant (ETA) co roku, do Polski, przyjeżdża około 40 Amerykanów i Amerykanek reprezentujących różnorodne dziedziny naukowe i artystyczne.
W roku 2015-16 do Polski w ramach stypendium Fulbright U.S. Scholar przyjechał prof. Endi Poskovic – profesor sztuki w Penny W. Stamps School of Art & Design na University of Michigan w Ann Arbor, afiliowany w Copernicus Center for Polish Studies działającym przy uczelni. Prof. Poskovic kształcił się w Jugosławii, Norwegii oraz Stanach Zjednoczonych. Jego prace były prezentowane na całym świecie podczas licznych międzynarodowych biennale i triennale, zdobywając szereg znaczących nagród i wyróżnień. Należą do nich granty i stypendia przyznane m.in. przez Fundację Pamięci Johna Simona Guggenheima, Polsko-Amerykańską Komisję Fulbrighta, Fundację Rockefellera, Fundację Pollock-Krasner, Rząd Norweski, Fundację Camargo, Flamandzkie Ministerstwo Kultury, Radę Sztuki Stanu Nowy Jork, program MacDowell oraz Fundację Art Matters. Jego prace są częścią licznych kolekcji sztuki, m.in. w Muzeum Sztuki w Filadelfii, Muzeum Sztuki Fogga przy Uniwersytecie Harvarda, Instytucie Sztuki w Detroit, Estońskim Muzeum Sztuki w Tallinnie, Fondation Fernet Branca we Francji, Jincheon Printmaking Museum w Korei Południowej oraz Muzeum Sztuki Stanley’a przy Iowa State University.
Podczas stypendium Fulbrighta prof. Poskovic przybywał gościnnie jako profesor na Akademii Sztuk Pięknych (ASP) im. Jana Matejki w Krakowie. O pobycie na stypendium, swojej twórczości i nawiązanych współpracach opowiada szczegółowo w specjalnie przygotowanym dla Komisji testimonialu. Prof. Poskovic mówi tak: “Mój roczny pobyt w Polsce w ramach stypendium Fulbrighta był niesamowity na wielu płaszczyznach. Rozpocząłem serię prac zatytułowanych ‘Dream’ oraz prowadziłem zaawansowane warsztaty artystyczne na ASP w Krakowie. Podróżowałem też po Polsce, prowadząc wykłady na wielu uniwersytetach i akademiach – w Łodzi, Kielcach, Wrocławiu i Warszawie. W każdym z tych miejsc, spotykałem wspaniałych artystów i projektantów, jak również edukatorów oddanych swojej pracy i ich studentów. Życie oraz praca zawodowa i dydaktyczna w Polsce dały mi cenne doświadczenia – szansę na rozwój w nowych kierunkach, nawiązanie nowych znajomości i przyjacielskich relacji oraz zanurzenie się we współczesnej polskiej społeczności, odkrywając jednocześnie jej bogatą kulturową przeszłość i teraźniejszość.”
Innym Amerykaninem reprezentującym kierunek artystyczny – muzykę – jest dr Stan Breckenridge z California State University-Fullerton, który w ramach programu Fulbright US Scholar 2012-13 był wykładowcą w Katedrze Anglistyki i Amerykanistyki Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie (UMCS) w Lublinie, a w kolejnym roku akademickim 2013-14 kontynuował swój grant w Instytucie Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ). Współpracował też z Wydziałem Anglistyki Uniwersytetu Adama Mickiewicza (UAM) w Poznaniu. Dr Breckenridge to laureat nagrody Amicus Poloniae 2019, który występował i prezentował swoje wykłady w formie koncertów w wielu krajach – Anglii, Francji, Niemczech, na Węgrzech, w Japonii, na Litwie, w Meksyku, w Polsce, na Słowacji i w Ukrainie. W Stanach Zjednoczonych koncertował m.in w Dorothy Chandler Pavilion, The Greek Theater, The Los Angeles Forum, The Los Angeles Sports Arena, The Hollywood Bowl, The Watts Summer Festival, Capitol Records, a także brał udział w wielu amerykańskich i polskich programach telewizyjnych. Dr Breckenridge współpracował z takimi osobowościami, jak Madeline Albright, Bill Cosby, Mahalia Jackson, Jerry Lewis, Martha Reeves (The Vadellas), David Ruffin (Temptations), Nancy Sinatra, John Travolta czy John Wayne i ma w swoim dorobku ponad 10 płyt. O swoim pobycie na stypendiach Fulbrighta w Polsce, podjętych współpracach i kierunkach działania opowiada w przygotowanej specjalnie dla nas relacji z pobytu na stypendium, a co mówi o kreatywności, muzyce i procesie twórczym możecie przeczytać m.in. w opublikowanym w tym miesiącu wywiadzie dla portalu Vogue Polska.
W ramach programu Fulbright US. Specialist 2014-15 do Polski przyjechała też prof. Rosemarie Garland-Thomson (Emory University w Atlancie w stanie Georgia), która jest prekursorką kulturoznawczych studiów o niepełnosprawności (Disability Studies). Swój grant odbyła na wydziale Anglistyki Uniwersytetu Łódzkiego. Prace prof. Garland-Thomson, a w szczególności wydana w 1996 r. książka Niezwykłe ciała. Przedstawienia niepełnosprawności fizycznej w amerykańskiej kulturze i literaturze (ang. Extraordinary Bodies: Figuring Physical Disability in American Culture and Literature) ukształtowały myślenie o ciele ludzkim, kulturowo-historycznej normalizacji cielesności i o tym co i dlaczego nazywane jest “niepełnosprawnością” do tego stopnia, że trudno dziś prowadzić badania czy też uczęszczać na zajęcia z tej dziedziny bez przeczytania chociażby fragmentu tekstów prof. Garland-Thomson.
Dwukrotną stypendystką Programu Fulbrighta (U.S. Scholar) w latach 2012-13 i 2015 na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu była dr Kerry Rice – profesorka w Departamencie Technologii Edukacyjnych na uniwersytecie Boise State University w stanie Idaho. Przedmiotem jej badań są dobre praktyki w zakresie edukacji online i edukacji w formie hybrydowej (blended education) na I-III etapie edukacyjnym (w USA – system K-12). W jej obszarze badawczym znajdują się: analiza polityk, badania nad metodami mieszanymi i metodą delficką; oraz ewaluacja programów systemowych przy użyciu tradycyjnych i nowatorskich metod eksploracji danych oraz analizy uczenia głębokiego. Jest autorką licznych publikacji, m.in. Making the Move to K-12 Online Teaching: Research-Based Strategies and Practices, Second Edition (2020). Dr Rice była prekursorką stworzenia standardów nauczania K-12 w Idaho, jest także koordynatorką programu rekomendacji nauczania online K-12 w Idaho na uniwersytecie stanowym.
O doświadczeniu z Programem Fulbrighta dr Kerry Rice mówi tak: “Wyjazd na stypendium nauczył mnie, że dogłębne poznanie kultury innej niż nasza własna nie jest prostym zadaniem. Istotą owego doświadczenia jest według mnie poznanie i poszanowanie wzajemnych różnic oraz docenienie procesu budowania relacji. To proces wymagający cierpliwości, zwolnienia tempa, zrozumienia oraz gotowości do bycia elastycznym w swoich oczekiwaniach. W Katedrze Dydaktyki i Mediów oraz w Centrum Nowoczesnych Technologii Nauczania UMK udało mi się znaleźć pokrewne dusze. Doświadczenie wyjazdu dało mi bazę dla dalszego rozwoju osobistego i perspektywę trwałych relacji, zarówno osobistych, jak i zawodowych. W tym sensie wyjazd zmienił mnie na zawsze.”
Na zakończenie warto wspomnieć, że w 2019 roku świętowaliśmy 60-lecie istnienie Programu Fulbrighta w Polsce, które rozpoczęło się od zorganizowania wydarzenia TEDxFulbrightWarsaw, w którym prelegentami były Fulbrighterki i Fulbrighterzy specjalizujący się w różnorodnych dziedzinach. Został również wydany numer specjalny “Czasu Kultury”, w którym znalazły się teksty i prace artystyczne absolwentów i absolwentek Programu Fulbrighta. Nie można pominąć, że w 2019 roku nasza Fulbrighterka i tłumaczka Jennifer Croft wraz z noblistką Olgą Tokarczuk otrzymały The Man Booker International Prize za powieść Olgi Tokarczuk Bieguni (ang. Flights). Nagroda przyznawana jest pół na pół autor(k)om i tłumacz(k)om.
Tę dekadę zamyka uroczysta Gala Jubileuszowa, podczas której zorganizowaliśmy aukcję dzieł sztuki podarowanych Komisji przez artystów Fulbrighterów i Fulbrighterki, w tym wspomnianego wyżej prof. Endiego Poskovica. Przychody z aukcji przeznaczone zostały w pełni na dofinansowanie jednego stypendium artystycznego w kolejnym roku akademickim (stypendium aktorskie Eweliny Zawady, która w ramach programu Fulbright Graduate Student Award ukończyła studia aktorskie w New York Film Academy w Los Angeles).
