Na przełomie stycznia i lutego w Katowicach na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa pt. „Przyszłość badań naukowych w świetle prawa autorskiego, kodeksów etycznych naukowców oraz kryteriów ocen jakości badań.”
Pierwszy dzień konferencji był nasycony wystąpieniami prelegentów z Katowic, Krakowa i Warszawy, poświęconymi tematyce autorstwa utworów naukowych w naukach społecznych i humanistycznych oraz atrybucji autorstwa utworów w obszarze nauk ścisłych. W trakcie wykładów i wystąpień uczestnicy mieli okazję zastanowić się nad tym jaką wartość mają (i mogą mieć w przyszłości) prawa autorskie dla naukowców. Czy prawo autorskie rzeczywiście służy twórcy czy nie? W kolejnych panelach zagadnienie praw autorskich było rozpatrywane zarówno z perspektywy specjalistów z zakresu prawa i czynnych prawników, jak i badaczy (specjalistów z nauk ścisłych). Pojawiały się też wątki dot. istotności nauczania krytycznego myślenia oraz etyki pracy. Podkreślano, że plagiatom sprzyja presja na ilość publikacji i uzależnianie od tej ilości bezpieczeństwa finansowego naukowców. Dyskutowano o zależności między rozwojem na świecie a ilością patentów i poziomem ochrony prawa autorskiego w różnych krajach (także pojawiającej się w tym kontekście różnicy między krajami bardziej i mniej rozwiniętymi). Występujący pokazywali na przykładach jak w ostatnich dekadach zmieniał się kontekst prawa autorskiego – ilość twórców przypadających na jedno dzieło, znaczenie transferu wiedzy, wymiany międzynarodowej, globalnej dostępności prac. Uczestnicy zostali skonfrontowani z tak nietypowymi pytaniami jak tymi, czy prace licencjackie powinny być objęte prawem autorskim oraz czy można jednocześnie popełnić plagiat i autoplagiat.
Pierwszy dzień proponował zatem spojrzenie na prawa autorskie świeżym okiem i zastanowienie się czy obecne prawo, przepisy przystają do rzeczywistości, nowych wyzwań w zakresie technologii i organizacji pracy naukowej oraz potrzeb autorów i badaczy.
Drugi dzień konferencji poświęcony został kwestiom oceny jakości badań, w kontekście reformy szkolnictwa wyższego. Goście z Danii, Norwegii, Francji, Holandii i Stanów Zjednoczonych – podczas swoich wystąpień a następnie w trakcie moderowanej dyskusji – dzielili się doświadczeniem swoich krajów w zakresie komercjalizacji nauki, organizacji badań oraz oddziaływania polityki punktacji prac naukowych na rozwój nauk społecznych i humanistycznych. Rozważano między innymi takie kwestie jak to, czy warto kłaść nacisk na umiędzynarodowienie publikacji, czy publikacje anglojęzyczne powinny być przedkładane nad te w językach narodowych (jako bardziej dostępne) czy też nie.
W konferencji wzięło udział 130 osób. Wydarzenie było okazją do międzynarodowego spotkania naukowców, wymiany doświadczeń i dyskusji. Okazją wykorzystaną, co potwierdzają wypowiedzi uczestników:
Spotkanie pozwoliło nam na skonfrontowanie, często nierealnych i krzywdzących wymagań publikacyjnych dyktowanych przez Ustawodawcę, z obowiązującym prawem (w tym Konstytucją RP), a przede wszystkim etyką badań naukowych, o której przy wszechobecnej „punktozie” zdarza się nam zapomnieć. Konfrontacja wizji przedstawicieli nauk ścisłych i prawnych, choć niełatwa, dzięki atmosferze zrozumienia i szacunku (a częstokroć z pomocą dystansu i poczucia humoru) była owocna i stymulująca. Dziękuję za przypomnienie o wadze mentora Zespołu badawczego i jego roli w kształtowaniu postaw przyszłych badaczy – to szczególnie ważne, dla początkujących kierowników Zespołów projektowych – Zespołów młodych ludzi, którym zasady współpracy (współautorstwa) zgodne z prawem, ale przede wszystkim dobrym obyczajem i etyką powinniśmy wpajać jak najwcześniej. Zespołów bez których, szczególnie w naukach ścisłych nie powstałaby żadna „200tka”, nie został zapełniony żaden „slot” i nie zostałyby zrealizowane projekty badawcze.
– Karolina Rudnicka z Pracowni Gastroimmunologii Wydziału BiOŚ Uniwersytetu Łódzkiego
Konferencja została zorganizowana wspólnie przez Polsko-Amerykańską Komisję Fulbrighta oraz Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego przy wsparciu Fundacji Facultas Iuridica oraz finansowaniu ze środków Departamentu Stanu USA. Patronat naukowy nad wydarzeniem objął Przegląd Prawa Konstytucyjnego.
Zapraszamy do pobrania książki abstraktów. Teksty nawiązujące do wybranych wystąpień zostały opublikowane w Nr 3. (55) Przeglądu Prawa Konstytucyjnego w 2020 r.
