Mój wyjazd do Seattle w ramach stypendium STEM Impact Award był już kolejnym w mojej drodze naukowej, w trakcie której kilka lat spędziłem pracując za granicą, w tym jako post-doc na Uniwersytecie Stanforda na przełomie 1996 i 1997 roku. Zatem moje wrażenia z pobytu w Senator Paul D. Wellstone Muscular Dystrophy Specialized Research Center University of Washington w Seattle (https://www.seattlemuscle.org / są być może inne aniżeli osób, które wyjeżdżały do Stanów Zjednoczonych po raz pierwszy albo mają przed sobą jeszcze znacznie więcej lat rozwoju swojej kariery zawodowej.
W trakcie 6-tygodniowego stypendium nie mogłem oczywiście prowadzić takich „klasycznych” dla mojej dziedziny badań naukowych, które polegają przede wszystkim na wykonywaniu doświadczeń w laboratoriach. Nie taki zresztą był plan tego wyjazdu i nie taki jest cel krótkiego pobytu adresowanego do doświadczonych badaczy. Podchodząc do sprawy humorystycznie mogę zaznaczyć, że w trakcie pierwszej rozmowy z dr Jeffem Chamberlainem, kierującym wspomnianym centrum i zapraszającym mnie do USA rozwiałem jego „obawy”, że mogę planować takie doświadczenia, w sytuacji, gdy zarówno on jak i ja zdawaliśmy sobie doskonale sprawę, że ten etap mamy już dawno za sobą. Nie muszę chyba jednak tłumaczyć się, ze wyjazd miał charakter wybitnie naukowy i pozwolił mi poznać lepiej zespół Jeffa, a także kilka innych grup badawczych, których badania nad mechanizmami i terapią dystrofii mięśniowej Duchenne’a oraz innych chorób mięśniowych i sercowo-naczyniowych były mi wcześniej znane. W trakcie sześciu tygodni miałem możliwość odbycia licznych bezpośrednich rozmów, także odświeżenia dawnych znajomości i poznania osób, które wcześniej znałem tylko na podstawie ich publikacji. Tematyka komórek macierzystych i terapii genowych, którą się zajmuję i która jest obiektem badań w Institute for Stem Cell and Regenerative Medicine (do którego należy także Wellstone Center) to od lat obszar nowatorskich badań, które mamy nadzieję przyczynią się do opracowania nowych terapii chorób mięśniowych oraz niewydolności serca. Miałem możliwość po raz kolejny (bo to był mój już ponad dwudziesty wyjazd do USA) doświadczyć tego, co jest specyfiką ośrodków naukowych w USA – nagromadzenia istotnej „masy krytycznej”, czyli współpracy doświadczonych badaczy i ambitnych, młodych naukowców, prowadzących dyskusje nad najbardziej aktualnymi tematami naukowymi. Miałem również dodatkowe okazje (oprócz licznych rozmów) podzielenia się wynikami badań mojego zespołu – wygłosiłem bowiem wykład podczas tzw. Breakfast Club Seminar na University of Washington a także na zaproszenie Prof. Rity Perlingeiro ze Stem Cell Institute University of Minnesota w Minneapolis.
Mimo, iż podczas pobytu w Seattle nie wziąłem „pipety do ręki” (podobnie jak tego nie robię już od wielu lat w moim zespole na Uniwersytecie Jagiellońskim), tym samym rozwiewając obawy Jeffa z naszej pierwszej rozmowy, to jednak spodziewam się dalszych efektów naukowych. Wraz z dr Chamberlainem i naszymi współpracownikami w Seattle i w Krakowie przygotowujemy pracę przeglądową na temat nowych metod terapii dystrofii mięśniowej Duchenne’a. Możliwość bliższego poznania badań prowadzonych w Wellstone Centre nasunęła mi także pomysły na nowe projekty w Krakowie, które mam nadzieję będziemy realizować wspólnie, chociaż na odległość, z zespołem prof. Chamberlaina.
Wyjeżdżając na stypendium Komisji Fulbrighta nie sposób nie skorzystać z dodatkowych możliwości, zwłaszcza stworzonych przez tzw. grace period po zakończeniu stypendium. Wykorzystaliśmy go wraz z żoną na zwiedzenie m.in. Yellowstone, ikony parków narodowych USA. Warto zaznaczyć, że wzbudzające podziw głośne, gorące i bajecznie kolorowe twory natury były i są niezwykle ważne także dla biologii molekularnej i biotechnologii medycznej. Bowiem to dzięki bakteriom żyjącym w Yellowstone, a dokładnie dzięki ich niezwykle odpornemu na temperaturę enzymowi wykonywana jest od ponad 30 lat jedna z podstawowych metod biologii molekularnej – reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR – polymerase chain reaction). To metoda PCR umożliwiła m.in. bardzo szybkie i czułe wykrywanie zakażenia wirusem SARS-COv2 i jest podstawą niezliczonych testów diagnostycznych i badawczych w zakresie biotechnologii medycznej i medycyny molekularnej.
Zachęcam wszystkich, także doświadczonych badaczy, do korzystania z możliwości, jakie stwarzają stypendia Komisji Fulbrighta.
Prof. dr hab. Józef Dulak jest absolwentem programu Fulbright STEM Impact Award 2023-24.
